REVISED
Plz do not put question numbers. Photo is too dull can not be published
اديب ۽ شاعر محمد عثمان “ناطق”
Plz do not put question numbers. Photo is too dull can not be published
اديب ۽ شاعر محمد عثمان “ناطق”
Abdul Razaque
انٽرويو ڪندڙ ؛ عبدالرزاق ڪنڀر چمبڙ M.A (Pre) Roll NO: 03
محمد عثمان “ناطق ” صاحب جون 1928 ع ۾ موجوده ضلع ٽنڊوالهيار جي جي تعلقي چمبڙ ۾ حافظ محمد عمر ڪنڀار جي دامن ۾ جنم ورتو سندن گھراڻو مذهبي هجڻ ڪري کين پهرين قرآن پاڪ جي تعليم ڏياري وئي بعد ۾ دنياوي تعليم حاصل ڪرڻ لاءِ سن 1936ع ڌاري پرائمري اسڪول چمبڙ ۾ داخل ڪرايو ويو ۽ اتان کان ئي فائنل پاس ڪيائون فائنل پاس ڪرڻ کانپوءِ 1944ع ۾ پرائمري استاد ٿيا اڪيڊمڪ ڪواليفيڪشن جي حوالي سان سنڌي ۾ ماسٽر ڪئي اٿن ۽ پروفيشنل تعليم بي.ايڊ ۽ ايم. ايڊ سنڌ يونيورسٽي مان پاس ڪئي اٿن انکان علاوه اديب سنڌي ، اديب عالم سنڌي ۽ اديب فاضل سنڌي جا امتحان سيڪنڊ ڪلاس ۾ پاس ڪيا اٿن پاڻ سٺي شاعر هجڻ سان گڏوگڏ هڪ سٺا اديب به آهن سندن چوڻ مطابق اديبي ميدان ۾ 1946ع ۾ قدم رکيائون جيڪو اڃان تائين برقرار آهي ۽ سندن شاعري پڙهندڙن تي سٺو اثر ڇڏي ٿي بحثيت شاعر ۽ اديب کائن انٽرويو ڪجي ٿو.
س: ادبي لحاظ کان اوهان جي پهرين تخليق ڪهڙي هئي ۽ اها ڪڏهن ڇپي؟
جواب: مون 1946ع ۾ لکڻ جي شروعات ڪئي پهريون مضمون عورت جي تعليم بابت هو اهو مضمون “حلال پاڪستان” اخبار ۾ ڇپيو هو. اخبار ۾ لکيل مضمونن ۾ منهنجي مضمون کي 03 نمبر مليو ٻيو نمبر جناب الهنخش ٽالپر صاحب جي مضمون کي مليو ۽ پهريون نمبر واري صاحب جو نالو ياد نه اٿم.
س : اوهان پنهنجي ادبي خدمتن بابت ڪجھ ٻڌائيندا؟
جواب: منهنجا مضمون مهراڻ رسالي “هلال پاڪستان” ۽ ٻين مختلف ناطق صاحب اخبارن ۽ رسالن ۾ وقتن به وقتن ڇپندا رهندا آهن. مون ٽي ڪتاب به لکيا آهن جن ۾ 1_ ڪهاڻين جا ڪتاب 2_ پراڻا پٽ نوان نجھرا 3_ ڳالهيون وڻ ڳوٺاڻين جون ان کان علاوه علامه محمد گرامي صاحب ۽ محمد شاهه صاحب سان گڏ جي هڪ رسالو به ڪڍيو هو۔
سوال03: شاعري ڏانهن اوهان جو لاڙو ڪئين ٿيو؟
جواب: آئون علامه گرامي صاحب جي تمام گھڻو ويجھو رهيو آهيان. جناب گرامي صاحب منهنجي اصلاح ڪندا هئا ۽ شاعري جو شوق به سندن ئي صحبت نشيني جي ڪري ٿيو ۽ پوءِ پاڻ باقاعدي شاعري جي ترغيب ڏئي شاعري سمنڊ جي ڪناري تي بيهاري تربيت ڪيائون.
سوال04: هڪ سٺي شاعري ۾ ڪهڙيون خوبيون هئڻ گھرجن؟
جواب: هن دنيا ۾ رهندڙ هر انسان جو تعلق ڏکن ، سکن ، اذيتن، راحتن ، وفائن، جفائن، پلاين، براين سان رهي ٿو. ته ساڳي طرح فطرت جي سونهن ، حُسن، خوشبوء دل کي وڻندڙ نظارا ۽ عجيب حقيقتون به آهن.
انهن سڀني ڳالهين کي سامهون رکي هڪ باڪمال شاعر کي حقيقت فطرت مناظر ۽ انسانيت جو حقيقي ترجمان هئڻ گھرجي.
سوال05: اوهان جي خيال مطابق شاعري انساني زندگي تي پنهنجا ڪهڙا ڇڏي ٿي؟
جواب: شاعري انسان جي جذبن ۽ احساس سان واسطو رکي ٿي جنهن ۾ فڪر جي تمام گھڻي اونهائي آهي. شاعر پنهنجي شاعري ۾ اهڙا لفظ استعمال ڪري ٿو جن ۾ دلي جذبا ، امنگون ،احساس ، عشق ، سوزوگداز ڏک درد ۽ ان جي پيڙا شامل هوندا آهي ۽ قدرت جي حسين ۽ دلڪش مناظر جو عڪس يا تصوير به شامل هوندي آهي جيڪا ٻڌندڙن جي دلين تي تمام وڏو اثر ڪري ٿي.
سوال06: هڪ اديب ۽ شاعر هجڻ جي ناتي گذريل دور ۽ موجوده دور جي شاعري ۽ ادبي مواد متعلق اوهان پنهنجي راءِ جو اظهار ڪندا؟
جواب: اڳئين دور ۾ اديبن ۽ شاعرن جا ميڙاڪا ٿيندا هئا جن ۾ وڏي پاڻي جا اديب ۽ شاعر شرڪت ڪندا هئا جنهن ڪري انهن کان ڪافي سکڻ جو موقعو ملندو هو . اڄ ٽيڪنالوجي جو دور آهي هيئنر ادبي رهاڻ مجلسون ته ٿين ٿيون پر ان ۾ اڳ وارو معيار ناهي رهيو ايتري قدر جو ٻولي ۽ گرامر جو خيال به نٿو رکيو وڃي. رهي ڳالهه شاعرن جا ته گذريل دور جي ۽ هن وقت شاعري جو فرق خود، اوهان جي سامهون آهي. ماضي ۾ اسان کي شاهه سچل، سامي، قاضي قادن، جھڙا سدابهار شاعر مليا. هيئنر چند شاعرن کي ڇڏي ڪري باقي شاعرن ۾ اڳ واري ڳالهه ناهي رهي.
س : اڄڪلهه جو نوجوان شاعري ۽ ادبي ميدان کان پري ٿيندو پيو وڃي اوهان جي نظر ۾ ان جو مکيه ڪارڻ ڪهڙو آهي؟
جواب: هي ٽيڪنالوجي جو دور آهي ۽ هر ڪنهن جي خواهش آهي ته هو جديد تعليم حاصل ڪري ۽ اڳيان وڌي بس اهو ئي سبب آهي جو نوجوان جو جديد تعليم ڏانهن وڌندڙ لاڙو ان کي شاعري ۽ ادبي سرزمين تي پير رکڻ نٿو ڏي.
سوال08: اوهان جو پهريون مضمون عورتن جي تعليم بابت هو نياڻين کي تعليم ڏيارڻ بابت ڪجھ ٻڌائيندا؟
جواب: تعليم حآيل ڪرڻ هر مرد توڙي عورت تي لازم آهي تعليم هڪ روشني آهي پوءِءِ اهو ڪئين مناسب رهندو ته هڪ عورت ان روشني کان محروم رهي. هن وقت عورت مرد سان ڪلهو ڪلهي سان ملائي بيٺي آهي. ۽ ڏينهون ڏينهن ترقي ڪري رهي ، ان ڪري آئون اهو چوندس ته نياڻين کي تعليم لازمي ڏيارجي ته جئين هو پاڻ کي معاشري جي ذميوار شخصيت طور مڃرائي سگھي.
سوال09: ڊاڪٽر نبي بخش بلوچ صاحب جي سنڌي ادب لاءِ ڪيل خدمتن متعلق اوهان پنهنجن خيالن جو اظهار ڪندا؟
جواب: ڊاڪٽر صاحب جون دنڌي ادب ۽ سنڌ وارن تي وڏو احسان آهي هن جون دنڌي ادب لاءِ ڪيل خدمتون سج وانگر ورشن آهن جن کي ڪڏهن به وساري نٿو سگهي ، ڊاڪٽر بلوچ جهڙا ماڻهو صدين کان پوءِ پيدا ٿيندا آهن آئون اهو ٿو سمجهان ته ڊاڪٽر بلوچ جي وڃڻ کان پوءِ سنڌي ادب جو وڌندڙ ڪم رڪجي ويو آهي ڊاڪٽر بلوچ صاحب اسان سنڌين جو سرمايو هو.
سوال10: اوهان جي ادبي زندگي جو ڪو يادگار واقعو؟
جواب: منهنجي زندگي جو يادگار واقعو اهو آهي ته ادبي ميدان ۾ منهنجي ۽ منهنجي ڀاء محمد حسين “ڪاشف” جي رهنمائي اسان جي استاد علامه غلام محمد گرامي صاحب ڪئي. پاڻ اسان تخلص به ڏنائين جنهن سان اسان جي همٿ افزائي پڻ ٿي. مون کي “ناطق ”۽ ادا محمد حسين کي “ ڪاشف” تخلص مليو.
سوال11: مادر علمي سنڌ يونيورسٽي جي خدمتن جا حوالي سان ڪجھ ٻڌائيندا.؟
جواب: سنڌ يونيورسٽي جي خدمتن لاءِ لفظ استعمال ڪجن اهي لفظ ئي نه آهن جيڪي تعريف لاءِ چوندا صرف اهو عرض ڪندس ته مادر علمي جو هڪ ئي احسان اهو آهي جو هن ڊاڪٽر بلوچ ۽ علامه آءِ آءِ قاضي جهڙا عظيم مفڪر ، دانشور . محقق ڏنا آهن
الله تعاليٰ کان دعا آهي ته سنڌ يونيورسٽي اڃان وڌيڪ ترقي ڪري ملڪن منجهه سندن فيض جاري ٿئي
سوال12: معاشري جي نوجوان طبقي لاءِ ڪو پيغام ؟
جواب: منهنجو اسان جي معاشري جي نوجوان طبقي کي اهو پيغام آهي ته علم حاصل ڪريو تعليم کان سواءِ اوندهه آهي ڪتابن سان قرب رکو محبت رکو ۽ پيار ڪريو ۽ ڪوشش ڪريو ته ادب سان دل لايو ڇو ته انسان کي هميشه زندهه ناهي رهڻو رهندو صرف نالو اگر دنيا ۾ اوهان ڪو تحريري ڪم ڪري ويندو ته اهو تاريخ ٿي توهان جي نالي کي زندهه رکندو
۾ جنم ورتو سندن گھراڻو مذهبي هجڻ ڪري کين پهرين قرآن پاڪ جي تعليم ڏياري وئي بعد ۾ دنياوي تعليم حاصل ڪرڻ لاءِ سن 1936ع ڌاري پرائمري اسڪول چمبڙ ۾ داخل ڪرايو ويو ۽ اتان کان ئي فائنل پاس ڪيائون فائنل پاس ڪرڻ کانپوءِ 1944ع ۾ پرائمري استاد ٿيا اڪيڊمڪ ڪواليفيڪشن جي حوالي سان سنڌي ۾ ماسٽر ڪئي اٿن ۽ پروفيشنل تعليم بي.ايڊ ۽ ايم. ايڊ سنڌ يونيورسٽي مان پاس ڪئي اٿن انکان علاوه اديب سنڌي ، اديب عالم سنڌي ۽ اديب فاضل سنڌي جا امتحان سيڪنڊ ڪلاس ۾ پاس ڪيا اٿن پاڻ سٺي شاعر هجڻ سان گڏوگڏ هڪ سٺا اديب به آهن سندن چوڻ مطابق اديبي ميدان ۾ 1946ع ۾ قدم رکيائون جيڪو اڃان تائين برقرار آهي ۽ سندن شاعري پڙهندڙن تي سٺو اثر ڇڏي ٿي بحثيت شاعر ۽ اديب کائن انٽرويو ڪجي ٿو.
---------------
by Abdul Razaque
محمد عثمان “ناطق ” صاحب جون 1928 ع ۾ موجوده ضلع ٽنڊوالهيار جي جي تعلقي چمبڙ ۾ حافظ محمد عمر ڪنڀار جي دامن ۾ جنم ورتو سندن گھراڻو مذهبي هجڻ ڪري کين پهرين قرآن پاڪ جي تعليم ڏياري وئي بعد ۾ دنياوي تعليم حاصل ڪرڻ لاءِ سن 1936ع ڌاري پرائمري اسڪول چمبڙ ۾ داخل ڪرايو ويو ۽ اتان کان ئي فائنل پاس ڪيائون فائنل پاس ڪرڻ کانپوءِ 1944ع ۾ پرائمري استاد ٿيا اڪيڊمڪ ڪواليفيڪشن جي حوالي سان سنڌي ۾ ماسٽر ڪئي اٿن ۽ پروفيشنل تعليم بي.ايڊ ۽ ايم. ايڊ سنڌ يونيورسٽي مان پاس ڪئي اٿن انکان علاوه اديب سنڌي ، اديب عالم سنڌي ۽ اديب فاضل سنڌي جا امتحان سيڪنڊ ڪلاس ۾ پاس ڪيا اٿن پاڻ سٺي شاعر هجڻ سان گڏوگڏ هڪ سٺا اديب به آهن سندن چوڻ مطابق اديبي ميدان ۾ 1946ع ۾ قدم رکيائون جيڪو اڃان تائين برقرار آهي ۽ سندن شاعري پڙهندڙن تي سٺو اثر ڇڏي ٿي بحثيت شاعر ۽ اديب کائن انٽرويو ڪجي ٿو.
س: ادبي لحاظ کان اوهان جي پهرين تخليق ڪهڙي هئي ۽ اها ڪڏهن ڇپي؟
جواب: مون 1946ع ۾ لکڻ جي شروعات ڪئي پهريون مضمون عورت جي تعليم بابت هو اهو مضمون “حلال پاڪستان” اخبار ۾ ڇپيو هو. اخبار ۾ لکيل مضمونن ۾ منهنجي مضمون کي 03 نمبر مليو ٻيو نمبر جناب الهنخش ٽالپر صاحب جي مضمون کي مليو ۽ پهريون نمبر واري صاحب جو نالو ياد نه اٿم.
س : اوهان پنهنجي ادبي خدمتن بابت ڪجھ ٻڌائيندا؟
جواب: منهنجا مضمون مهراڻ رسالي “هلال پاڪستان” ۽ ٻين مختلف ناطق صاحب اخبارن ۽ رسالن ۾ وقتن به وقتن ڇپندا رهندا آهن. مون ٽي ڪتاب به لکيا آهن جن ۾ 1_ ڪهاڻين جا ڪتاب 2_ پراڻا پٽ نوان نجھرا 3_ ڳالهيون وڻ ڳوٺاڻين جون ان کان علاوه علامه محمد گرامي صاحب ۽ محمد شاهه صاحب سان گڏ جي هڪ رسالو به ڪڍيو هو۔
سوال03: شاعري ڏانهن اوهان جو لاڙو ڪئين ٿيو؟
جواب: آئون علامه گرامي صاحب جي تمام گھڻو ويجھو رهيو آهيان. جناب گرامي صاحب منهنجي اصلاح ڪندا هئا ۽ شاعري جو شوق به سندن ئي صحبت نشيني جي ڪري ٿيو ۽ پوءِ پاڻ باقاعدي شاعري جي ترغيب ڏئي شاعري سمنڊ جي ڪناري تي بيهاري تربيت ڪيائون.
سوال04: هڪ سٺي شاعري ۾ ڪهڙيون خوبيون هئڻ گھرجن؟
جواب: هن دنيا ۾ رهندڙ هر انسان جو تعلق ڏکن ، سکن ، اذيتن، راحتن ، وفائن، جفائن، پلاين، براين سان رهي ٿو. ته ساڳي طرح فطرت جي سونهن ، حُسن، خوشبوء دل کي وڻندڙ نظارا ۽ عجيب حقيقتون به آهن.
انهن سڀني ڳالهين کي سامهون رکي هڪ باڪمال شاعر کي حقيقت فطرت مناظر ۽ انسانيت جو حقيقي ترجمان هئڻ گھرجي.
سوال05: اوهان جي خيال مطابق شاعري انساني زندگي تي پنهنجا ڪهڙا ڇڏي ٿي؟
جواب: شاعري انسان جي جذبن ۽ احساس سان واسطو رکي ٿي جنهن ۾ فڪر جي تمام گھڻي اونهائي آهي. شاعر پنهنجي شاعري ۾ اهڙا لفظ استعمال ڪري ٿو جن ۾ دلي جذبا ، امنگون ،احساس ، عشق ، سوزوگداز ڏک درد ۽ ان جي پيڙا شامل هوندا آهي ۽ قدرت جي حسين ۽ دلڪش مناظر جو عڪس يا تصوير به شامل هوندي آهي جيڪا ٻڌندڙن جي دلين تي تمام وڏو اثر ڪري ٿي.
سوال06: هڪ اديب ۽ شاعر هجڻ جي ناتي گذريل دور ۽ موجوده دور جي شاعري ۽ ادبي مواد متعلق اوهان پنهنجي راءِ جو اظهار ڪندا؟
جواب: اڳئين دور ۾ اديبن ۽ شاعرن جا ميڙاڪا ٿيندا هئا جن ۾ وڏي پاڻي جا اديب ۽ شاعر شرڪت ڪندا هئا جنهن ڪري انهن کان ڪافي سکڻ جو موقعو ملندو هو . اڄ ٽيڪنالوجي جو دور آهي هيئنر ادبي رهاڻ مجلسون ته ٿين ٿيون پر ان ۾ اڳ وارو معيار ناهي رهيو ايتري قدر جو ٻولي ۽ گرامر جو خيال به نٿو رکيو وڃي. رهي ڳالهه شاعرن جا ته گذريل دور جي ۽ هن وقت شاعري جو فرق خود، اوهان جي سامهون آهي. ماضي ۾ اسان کي شاهه سچل، سامي، قاضي قادن، جھڙا سدابهار شاعر مليا. هيئنر چند شاعرن کي ڇڏي ڪري باقي شاعرن ۾ اڳ واري ڳالهه ناهي رهي.
س : اڄڪلهه جو نوجوان شاعري ۽ ادبي ميدان کان پري ٿيندو پيو وڃي اوهان جي نظر ۾ ان جو مکيه ڪارڻ ڪهڙو آهي؟
جواب: هي ٽيڪنالوجي جو دور آهي ۽ هر ڪنهن جي خواهش آهي ته هو جديد تعليم حاصل ڪري ۽ اڳيان وڌي بس اهو ئي سبب آهي جو نوجوان جو جديد تعليم ڏانهن وڌندڙ لاڙو ان کي شاعري ۽ ادبي سرزمين تي پير رکڻ نٿو ڏي.
سوال08: اوهان جو پهريون مضمون عورتن جي تعليم بابت هو نياڻين کي تعليم ڏيارڻ بابت ڪجھ ٻڌائيندا؟
جواب: تعليم حآيل ڪرڻ هر مرد توڙي عورت تي لازم آهي تعليم هڪ روشني آهي پوءِءِ اهو ڪئين مناسب رهندو ته هڪ عورت ان روشني کان محروم رهي. هن وقت عورت مرد سان ڪلهو ڪلهي سان ملائي بيٺي آهي. ۽ ڏينهون ڏينهن ترقي ڪري رهي ، ان ڪري آئون اهو چوندس ته نياڻين کي تعليم لازمي ڏيارجي ته جئين هو پاڻ کي معاشري جي ذميوار شخصيت طور مڃرائي سگھي.
سوال09: ڊاڪٽر نبي بخش بلوچ صاحب جي سنڌي ادب لاءِ ڪيل خدمتن متعلق اوهان پنهنجن خيالن جو اظهار ڪندا؟
جواب: ڊاڪٽر صاحب جون دنڌي ادب ۽ سنڌ وارن تي وڏو احسان آهي هن جون دنڌي ادب لاءِ ڪيل خدمتون سج وانگر ورشن آهن جن کي ڪڏهن به وساري نٿو سگهي ، ڊاڪٽر بلوچ جهڙا ماڻهو صدين کان پوءِ پيدا ٿيندا آهن آئون اهو ٿو سمجهان ته ڊاڪٽر بلوچ جي وڃڻ کان پوءِ سنڌي ادب جو وڌندڙ ڪم رڪجي ويو آهي ڊاڪٽر بلوچ صاحب اسان سنڌين جو سرمايو هو.
سوال10: اوهان جي ادبي زندگي جو ڪو يادگار واقعو؟
جواب: منهنجي زندگي جو يادگار واقعو اهو آهي ته ادبي ميدان ۾ منهنجي ۽ منهنجي ڀاء محمد حسين “ڪاشف” جي رهنمائي اسان جي استاد علامه غلام محمد گرامي صاحب ڪئي. پاڻ اسان تخلص به ڏنائين جنهن سان اسان جي همٿ افزائي پڻ ٿي. مون کي “ناطق ”۽ ادا محمد حسين کي “ ڪاشف” تخلص مليو.
سوال11: مادر علمي سنڌ يونيورسٽي جي خدمتن جا حوالي سان ڪجھ ٻڌائيندا.؟
جواب: سنڌ يونيورسٽي جي خدمتن لاءِ لفظ استعمال ڪجن اهي لفظ ئي نه آهن جيڪي تعريف لاءِ چوندا صرف اهو عرض ڪندس ته مادر علمي جو هڪ ئي احسان اهو آهي جو هن ڊاڪٽر بلوچ ۽ علامه آءِ آءِ قاضي جهڙا عظيم مفڪر ، دانشور . محقق ڏنا آهن
الله تعاليٰ کان دعا آهي ته سنڌ يونيورسٽي اڃان وڌيڪ ترقي ڪري ملڪن منجهه سندن فيض جاري ٿئي
سوال12: معاشري جي نوجوان طبقي لاءِ ڪو پيغام ؟
جواب: منهنجو اسان جي معاشري جي نوجوان طبقي کي اهو پيغام آهي ته علم حاصل ڪريو تعليم کان سواءِ اوندهه آهي ڪتابن سان قرب رکو محبت رکو ۽ پيار ڪريو ۽ ڪوشش ڪريو ته ادب سان دل لايو ڇو ته انسان کي هميشه زندهه ناهي رهڻو رهندو صرف نالو اگر دنيا ۾ اوهان ڪو تحريري ڪم ڪري ويندو ته اهو تاريخ ٿي توهان جي نالي کي زندهه رکندو
by Abdul Razaque
Again ur name is missing in the text. u should write ur name in sindhi in the file. File name should be proper, like Interview- Abdul Razaq.
Foto is very dull can not be published.
Foto is very dull can not be published.
انٽرويو
محمد عثمان ناطق
انٽرويو ڪندڙ: عبدالرزاق ڪنڀر
محمد عثمان “ناطق ” صاحب جون 1928 ع ۾ موجوده ضلع ٽنڊوالهيار جي جي تعلقي چمبڙ ۾ حافظ محمد عمر ڪنڀار جي دامنانٽرويو ڪندڙ: عبدالرزاق ڪنڀر
۾ جنم ورتو سندن گھراڻو مذهبي هجڻ ڪري کين پهرين قرآن پاڪ جي تعليم ڏياري وئي بعد ۾ دنياوي تعليم حاصل ڪرڻ لاءِ سن 1936ع ڌاري پرائمري اسڪول چمبڙ ۾ داخل ڪرايو ويو ۽ اتان کان ئي فائنل پاس ڪيائون فائنل پاس ڪرڻ کانپوءِ 1944ع ۾ پرائمري استاد ٿيا اڪيڊمڪ ڪواليفيڪشن جي حوالي سان سنڌي ۾ ماسٽر ڪئي اٿن ۽ پروفيشنل تعليم بي.ايڊ ۽ ايم. ايڊ سنڌ يونيورسٽي مان پاس ڪئي اٿن انکان علاوه اديب سنڌي ، اديب عالم سنڌي ۽ اديب فاضل سنڌي جا امتحان سيڪنڊ ڪلاس ۾ پاس ڪيا اٿن پاڻ سٺي شاعر هجڻ سان گڏوگڏ هڪ سٺا اديب به آهن سندن چوڻ مطابق اديبي ميدان ۾ 1946ع ۾ قدم رکيائون جيڪو اڃان تائين برقرار آهي ۽ سندن شاعري پڙهندڙن تي سٺو اثر ڇڏي ٿي بحثيت شاعر ۽ اديب کائن انٽرويو ڪجي ٿو.
---------------
by Abdul Razaque
ur name??? should write name in Sindhi. File name should be proper,
انٽرويو
محمد عثمان “ناطق ”
محمد عثمان “ناطق ” صاحب جون 1928 ع ۾ موجوده ضلع ٽنڊوالهيار جي جي تعلقي چمبڙ ۾ حافظ محمد عمر ڪنڀار جي دامن ۾ جنم ورتو سندن گھراڻو مذهبي هجڻ ڪري کين پهرين قرآن پاڪ جي تعليم ڏياري وئي بعد ۾ دنياوي تعليم حاصل ڪرڻ لاءِ سن 1936ع ڌاري پرائمري تعليم اسڪول چمبڙ ۾ داخل ڪرايو ويو ۽ اتان کان ئي فائنل پاس ڪيائون فائنل پاس ڪرڻ کانپوءِ 1944ع ۾ پرائمري استاد ٿيا اڪيڊمڪ ڪواليفيڪشن جي حوالي سان سنڌي ۾ ماسٽر ڪئي اٿن ۽ پروفيشنل تعليم بي.ايڊ ۽ ايم. ايڊ سنڌ يونيورسٽي مان پاس ڪئي اٿن انکان علاوه اديب سنڌي ، اديب عالم سنڌي ۽ اديب فاضل سنڌي جا امتحان سيڪنڊ ڪلاس ۾ پاس ڪيا اٿن پاڻ سٺي شاعر هجڻ سان گڏوگڏ هڪ سٺا اديب به آهن سندن چوڻ مطابق اديبي ميدان ۾ 1946ع ۾ قدم رکيائون جيڪو اڃان تائين برقرار آهي ۽ سندن شاعري پڙهندڙن
تي سٺو اثر ڇڏي ٿي بحثيت شاعر ۽ اديب کائنڻ انٽرويو ڪجي ٿو.
سوال: ادبي لحاظ کان اوهان جي پهرين تخليق ڪهڙي هئي ۽ اها ڪڏهن ڇپي؟
جواب: مون 1946ع ۾ لکڻ جي شروعات ڪئي پهريون مضمون عورت جي تعليم بابت هو اهو مضمون “حلال پاڪستان” اخبار ۾ ڇپيو هو. اخبار ۾ لکيل مضمونن ۾ منهنجي مضمون کي 03 نمبر مليو ٻيو نمبر جناب الهنخش ٽالپر صاحب جي مضمون کي مليو ۽ پهريون نمبر واري صاحب جو نالو ياد نه اٿم.
سوال02: اوهان پنهنجي ادبي خدمتن بابت ڪجھ ٻڌائيندا؟
جواب: منهنجا مضمون مهراڻ رسالي “هلال پاڪستان” ۽ ٻين مختليف ناطق صاحب اخبارن ۽ رسالن ۾ وقتن به وقتن ڇپندا رهندا آهن. مون ٽي ڪتاب به لکيا آهن جن ۾ 1_ ڪهاڻين جا ڪتاب 2_ پراڻا پٽ نوان نجھرا 3_ ڳالهيون وڻ ڳوٺاڻين جون ان کان علاوه علامه محمد گرامي صاحب ۽ محمد شاهه صاحب سان گڏ جي هڪ رسالو به ڪڍيو هو ان رسالي جو نالو ____________آهي.
سوال03: شاعري ڏانهن اوهان جو لاڙو ڪئين ٿيو؟
جواب: آئون علامه گرامي صاحب جي تمام گھڻو ويجھو رهيو آهيان. جناب گرامي صاحب منهنجي اصلاح ڪندا هئا ۽ شاعري جو شوق به سندن ئي صحبت نشيني جي ڪري ٿيو ۽ پوءِ پاڻ باقاعدي شاعري جي ترغيب ڏئي شاعري سمنڊ جي ڪناري تي بيهاري تربيت ڪيائون.
سوال04: هڪ سٺي شاعري ۾ ڪهڙيون خوبيون هئڻ گھرجن؟
جواب: هن دنيا ۾ رهندڙ هر انسان جو تعلق ڏکن ، سکن ، اذيتن، راحتن ، وفائن، جفائن، پلاين، براين سان رهي ٿو. ته ساڳي طرح فطرت جي سونهن ، حُسن ، خوشبوء دل کي وڻندڙ نظارا ۽ عجيب حقيقتون به آهن.
انهن سڀني ڳالهين کي سامهون رکي هڪ باڪمال شاعر کي حقيقت فطرت مناظر ۽ انسانيت جو حقيقي ترجمان هئڻ گھرجي.
سوال05: اوهان جي خيال مطابق شاعري انساني زندگي تي پنهنجا ڪهڙا ڇڏي ٿي؟
جواب: شاعري انسان جي جذبن ۽ احساس سان واسطو رکي ٿي جنهن ۾ فڪر جي تمام گھڻي اونهائي آهي. شاعر پنهنجي شاعري ۾ اهڙا لفظ استعمال ڪري ٿو جن ۾ دلي جذبا ، امنگون ،احساس ، عشق ، سوزوگداز ڏک درد ۽ ان جي پيڙا شامل هوندا آهي ۽ قدرت جي حسين ۽ دلڪش مناظر جو عڪس يا تصوير به شامل هوندي آهي جيڪا ٻڌندڙن جي دلين تي تمام وڏو اثر ڪري ٿي.
سوال06: هڪ اديب ۽ شاعر هجڻ جي ناتي گذريل دور ۽ موجوده دور جي شاعري ۽ ادبي مواد متعلق اوهان پنهنجي راءِ جو اظهار ڪندا؟
جواب: اڳئين دور ۾ اديبن ۽ شاعرن جا ميڙاڪا ٿيندا هئا جن ۾ وڏي پاڻي جا اديب ۽ شاعر شرڪت ڪندا هئا جنهن ڪري انهن کان ڪافي سکڻ جو موقعو ملندو هو . اڄ ٽيڪنالوجي جو دور آهي هيئنر ادبي رهاڻ مجلسون ته ٿين ٿيون پر ان ۾ اڳ وارو معيار ناهي رهيو ايتري قدر جو ٻولي ۽ گرامر جو خيال به نٿو رکيو وڃي.
رهي ڳالهه شاعرن جا ته گذريل دور جي ۽ هن وقت شاعري جو فرق خود ، اوهان جي سامهون آهي . ماضي ۾ اسان کي شاهه سچل ، سامي ، قاضي قادن ، جھڙا سدابهار شاعر مليا . هيئنر چند شاعرن کي ڇڏي ڪري باقي شاعرن ۾ اڳ واري ڳالهه ناهي رهي.
سوال07: اڄڪلهه جو نوجوان شاعري ۽ ادبي ميدان کان ڪيترائي ميل پري ٿيندو پيو وڃي اوهان جي نظر ۾ ان جو مکيه ڪارڻ ڪهڙو آهي؟
جواب: هي ٽيڪنالوجي جو دور آهي ۽ هر ڪنهن جي خواهش آهي ته هو جديد تعليم حاصل ڪري ۽ اڳيان وڌي بس اهو ئي سبب آهي جو نوجوان جو جديد تعليم ڏانهن وڌندڙ لاڙو ان کي شاعري ۽ ادبي سرزمين تي پير رکڻ نٿو ڏي.
سوال08: اوهان جو پهريون مضمون عورتن جي تعليم بابت هو نياڻين کي تعليم ڏيارڻ بابت ڪجھ ٻڌائيندا؟
جواب: تعليم حآيل ڪرڻ هر مرد توڙي عورت تي لازم آهي تعليم هڪ روشني آهي پوءِءِ اهو ڪئين مناسب رهندو ته هڪ عورت ان روشني کان محروم رهي. هن وقت عورت مرد سان ڪلهو ڪلهي سان ملائي بيٺي آهي. ۽ ڏينهون ڏينهن ترقي ڪري رهي ، ان ڪري آئون اهو چوندس ته نياڻين کي تعليم لازمي ڏيارجي ته جئين هو پاڻ کي معاشري جي ذميوار شخصيت طور مڃرائي سگھي.
سوال09: ڊاڪٽر نبي بخش بلوچ صاحب جي سنڌي ادب لاءِ ڪيل خدمتن متعلق اوهان پنهنجن خيالن جو اظهار ڪندا.
جواب: ڊاڪٽر صاحب جون دنڌي ادب ۽ سنڌ وارن تي وڏو احسان آهي هن جون دنڌي ادب لاءِ ڪيل خدمتون سج وانگر ورشن آهن جن کي ڪڏهن به وساري نٿو سگهي ، ڊاڪٽر بلوچ جهڙا ماڻهو صدين کان پوءِ پيدا ٿيندا آهن آئون اهو ٿو سمجهان ته ڊاڪٽر بلوچ جي وڃڻ کان پوءِ سنڌي ادب جو وڌندڙ ڪم رڪجي ويو آهي ڊاڪٽر بلوچ صاحب اسان سنڌين جو سرمايو هو.
سوال10: اوهان پنهنجي زندگي جو ڪو يادگار واقعو ٻڌائيندا؟
جواب:
سوال11: مادر علمي سنڌ يونيورسٽي جي خدمتن جا حوالي سان ڪجھ ٻڌائيندا.
جواب: سنڌ يونيورسٽي جي خدمتن لاءِ لفظ استعمال ڪجن اهي لفظ ئي نه آهن جيڪي تعريف لاءِ چوندا صرف اهو عرض ڪندس ته مادر علمي جو هڪ ئي احسان اهو آهي جو هن ڊاڪٽر بلوچ ۽ علامه آءِ آءِ قاضي جهڙا عظيم مفڪر ، دانشور . محقق ڏنا آهن
الله تعاليٰ کان دعا آهي ته سنڌ يونيورسٽي اڃان وڌيڪ ترقي ڪري ملڪن منجهه سندن فيض جاري ٿئي
سوال12: معاشري جي نوجوان طبقي لاءِ ڪو پيغام ............؟
جواب: منهنجو اسان جي معاشري جي نوجوان طبقي کي اهو پيغام آهي ته علم حاصل ڪريو تعليم کان سواءِ اوندهه آهي ڪتابن سان قرب رکو محبت رکو ۽ پيار ڪريو ۽ ڪوشش ڪريو ته ادب سان دل لايو ڇو ته انسان کي هميشه زندهه ناهي رهڻو رهندو صرف نالو اگر دنيا ۾ اوهان ڪو تحريري ڪم ڪري ويندو ته اهو تاريخ ٿي توهان جي نالي کي زندهه رکندو
Practical work carried under supervision of Sir Sohail Sangi
Department of Media and Communication studies University of Sindh, Jamshoro
No comments:
Post a Comment